Nga Xhimi Begeja
Sot ne kete stine te ftohte dimri diku thelle ne masivin e Himalajave ne zonen e Pakistanit qendron akoma i papushtuar mali i dytë ne bote per nga lartesia 8611m KaraKoram ose shkurt K2 . Por nje grup alpinistash nga e gjithe bota te shoqeruar dhe nga sherpat nepalez e pakistanez kane krijuar nje nga ekspeditatat me te famshme te botes per te ngjitur kete “perbindesh” ku pervec pjerresise qe ka ky mal por sfidat me te madhe jane mungesa e O2 dhe temperaturat teper te ulta qe varojne nga -30 deri ne 65 gradenen zero . Ftesa per te mare pjese ju be dhe alpinistes nga Kosova Uta Ibrahimit ,e cila nuk ju bashkua per shkak te mos rehabilitimit plotesisht, e ne kohe te kembes se demtuar por dhe projekteve te planifikuar per Anapurna ,Malaku etj.
Ne kete shkrim teper interesant te gazetares profesioniste ne fushen e sportit te alpinizmit Anxhela Benavides u ben nje analize atyre te “çmendurve” te kesaj tentative per te ngjitur K2 ne dimer ku e gjithe bota e alpinizmit po e ndjek me shume interes kete ngjitje te madhe.
Debati i madh në bashkësinë e ngjitëseve në K2 këtë dimër nuk ka të bëjë me komercializmin e njerzve ose rreziqet që dalin përpara për alpinistë relativisht pa përvojë. Bëhet fjalë për përdorimin po ose jo te oksigjenit ( O2)ne ngjitje K2.
Shumica e alpinistëve kryesorë kanë shmangur kritikimin e hapur të stilit të ekspeditave aktuale. Të gjithë, nga Simone Moro te Denis Urubko citojnë si ne diplomacinë e zakonshme ku e gjykojnë të arsyeshme per te pasur te drejtën e gjithsecilit për të ngjitur një mal . Në vend të kësaj, ata shprehin një dëshirë me shume sesa një kritikë: Ata shpresojnë që ngjitja e parë dimërore e K2 do të ndodhë dhe pa O2 shtesë.
Adam Bielecki ka qenë i prerë për përdorimin e oksigjenit në bombula. “Oksigjeni që ngjitet në 8,000’m është si të bësh “Tour de France” me një biçikletë elektrike, shkroi ai së fundmi në Tëitter.
“Natyra e veprës është krejtësisht e ndryshme”.
Edhe fotografi i malit me bazë në Chamonix, Jon Griffith është dakord me kete ide. Ai shkroi në FaceBook kohët e fundit se:- “2020 eshtë ky vit nëse duan te gjykojnë të arsyeshme çmimin, duhet t’i përmbaheni etikës dhe stileve moderne. E gjithë çështja e këtyre majave të larta është mungesa e oksigjenit dhe vazhdon se :
“Ju mund të zbuloni se nuk mund të luani futboll me Messi ose tenis kundër Nadal,”.
Kurse alpinistja rumune Minhea Radulescu shprehet:”Dobësia juaj nuk është një justifikim për të përdorur O2-shin, Nëse doni të ngjitni male të mëdha, çohuni në lartësinë e malit, mos e ulni malin në nivelin tuaj.”
“Do të më dukej për të ardhur keq që dikush vjedh ngjitjen e parë dimërore të K2 duke përdorur oksigjen shtesë”, përfundon Ralf Dujmovits, i cili është ngjitur në K2 katër herë, duke përfshirë një pa oksigjen si dhe një përpjekje në Faqen Veriore te tij; “Publiku i gjerë mund ta shohë këtë‘ pushtues ‘të K2 si një arritje të shkëlqyeshme, por ngjitja e parë dimërore duhet t’u lihet atyre që mund ta bëjnë atë “me stil”.
Dujmovits u jep një shans disa alpinistëve ku aktualisht jane në mal: “Shpresa ime është që një ose më shumë prej tyre të qëndrojnë në majë përpara se të bëjë dikush me bombul oksigjeni,” tha ai.
Por ekziston një pyetje tjetër e pakëndshme e cila ka shpërthyer këtë dimër për shkak të vëmendjes së K2-shit , megjithese jo e re por si një artitje e mundshme ku te gjitha ekspeditat aktualisht jane në Kampin Bazë: A duhet të llogaritet ngjitja e suksesshme e një alpinisti si pa-O2 nëse mbështetet në litarë të fiksuar më parë nga një ekip Sherpas me oksigjen?
Nga këndvështrimi i një “arbitri” përgjigjja është po. Të dy faqet te ëeb me te rendesishmen ne boten e alpinizmit si 8000ers.com dhe Himalayan Database kane mendimin se ngjitja pa O2 eshte bazuar në ingranazhin e një ngjitje individuale ,ku si gjatë ngjitjes por dhe zbritjes jo çdo kush i paraprin grupit .
Në ketë kohë, puristët mund të argumentojnë se një alpinist pa O2 nuk do të shkonte kurrë në shpatet e sipërme të K2 në këte dimër.
Kilian Jornet nje alpiniste me shum eksperience tha kohët e fundit në Instagram: “Nëse dikush në ekip mban O2, ekspozimi zhduket pasi nëse alpinisti pa oksigjen O2 ka një problem, ai ose ajo ka qasje të menjëhershme në O2″.
Në këtë kuptim, ajo që me të vërtetë bën ndryshimin nuk është vetëm përdorimi i oksigjenit, por disponueshmëria e tij. Vite më parë, themeluesi i ExplorersËeb, Tom Sjögren foli për “psikologjinë e përdorimit te bombolës O2” – nëse O2 është i disponueshëm në një kamp më të lartë ose jo. Sipas tij, një alpinist do të ndërmarrë më shumë rreziqe dhe do të shkojë më lart nëse kjo bombol O2 nuk do të ishte i disponueshëm për te.
Jon Griffith kujton përvojën e tij në Everest dhe ndryshimin që bën oksigjeni:
“Unë kam përdorur O2 në Everest dhe nuk mund ta besoj ndryshimin që bëri teksa e përdorja atë. Unë shkova nga ndjesia sikur isha në 7,500 metra (i ftohtë, pak i dobët, me marrje mëndësh) në ndjenjën sikur po vrapoja përreth Alpeve në verë. Nuk është vetëm karburant shtesë që ju jep muskujt tuaj, por është dhe kthimi i te menduarit kthjellet dhe ndjesia e ngrohtësisë që gjithashtu jep. Është një rreth reagimi mahnitës. Unë mendoj se njerëzit masivisht nënvlerësojnë ndryshimin që bën O2. Gjithashtu nuk ka të bëjë vetëm me “thyerjen e limiteve” te fizikut tënd. Mendojeni kështu : kur ngjitja te mbaroj, ju do te ktheheni prap ne një lartësi me oksigjen te bollshëm, prandaj te stërmundosh veten ne këtë drejtim është e kote. Por pa O2, ju jeni në një bombë me zile: Duhet të dini kur të ktheheni në mënyrë që të riktheheni poshtë mjaftueshëm para se trupi dhe truri juaj te mos ju shërbejnë me. Pa ndihmën që jep O2, është shumë e vështirë të dihet se kur është koha e kthimit. Angazhimi për ngjitje pa O2 është niveli tjetër. Hoqa maskën në majën e Everestit për të vendosur një aparat fotografik dhe shumë shpejt fillova të ndjehesha si m*t. do të filloja të vrapoja poshtë litarëve të fiksuar tani, a do te zbrisja mjaftueshëm poshtë ?”. Përdorimi i maskës se oksigjenit O2 është një kusht, dhe jo një opsion qe duhet te zgjedhësh mbi te.⁷
Debati aktual përqendrohet pjesërisht në kërkim te sinqeritetit e pastërtisë në ngjitje, por gjithashtu edhe respektit ndaj të parëve tane të mëparshëm të dimrit ku pa O2 ngjiteshin qysh para 8,000 vjeteve. Dimri ne K2sh nuk është thjesht vetem nje ngjitje por një ngjarje e lakmuar që ka mundur dhe më parë alpinistët më të mirë të botës.
Në të njëjtën kohë, edhe me litarë te fiksuar dhe me oksigjen O2 , K2shi nuk është aspak i lehtë, veçanërisht në këtë periudhë të vitit. Siç tha Sergi Mingote kohët e fundit,se :- vetëm disa alpinistë do të jenë në gjendje për një shtytje drejt majes, edhe nëse ata arrijnë vetëm 8,000 metra, ai do ta konsideronte këtë një sukses shum i madh.
Alpinisti tjeter me emer Ralf Dujmov pranon se – une kurrë nuk kam menduar të provojë K2shin në dimër. Dhe nëse K2 ngjitet këtë sezon në një stil më pak se të përsosur se sfida përfundimtare është ribërja e tij pa oksigjen O2 – do të mbetet për ndërprerësit e ardhshëm të gjurmëve.
Keto dite qe mbeten do shohim nese K2 do ngjitet nga te “çmendurit” e globit me pa ose me O2sh , me pa ose me litar te fiksuar nga te tjeret. Kjo eshte dhe mbetet sfida e se ardhmes ne alpinizmin boteror perfundon analizen e saj Angela Benavides.
VO.
Po tek ne ?
Kuptohet qarte se shkollat e alpinizmit boteror gjithmone kan qene te drejtuar nga filozofia e gares dhe jo thjeshte e qellimit per te ngjitur nje mal dhe kjo ka bere qe kjo disipline e sportit te zhvillohet deri ne ekstrem duke bere qe aplinistet te arrijne te pamunduren per te fituar mbi motin ,pjerrsine e malit , kohes , mes garuesve dhe vetvehtes .
Kurse shkolla e alpinizmit shqiptar e edukuar me fryme kolektive na kanë mesuar me idene e konsiderimit te aplinizmit si sport qellimi e jo te gares. Kjo frymë udhehiqet akoma dhe sot, sepse zevendesimi i indoktrinimit moral i nje mentaliteteti te gabuar ne sport kerkon pune dhe prova per të ndryshuar rrjedhen e mesimdhenies për nga e mbara.
