Nga Entela Binjaku
Nga të dhënat e përvitshme të INSTAT –it vetëvrasjet në në Shqipëri gjatë viteve të fundit kanë ardhur duke u rritur. Vetëm në 5 vitet e fundit ky numër është mbi 200 dhe në vite të caktuara i ka kaluar ato të vrasjeve. Psh në 2016 numri i jetëve të prera në mes prej vetëvrasjeve ishte 3 herë me i lartë se i atyre të ndërprera prej vrasjeve.
Duke njohur ndikimin e madh që ka një jetë e ndërprerë tek të afërmit, miqtë, kolegët dhe të njohurit, kjo dukuri është shumë më e madhe sesa thjesht një statistikë.
Po ndalemi më gjatë te disa tipare të kësaj dukurie sidomos në këto 7 muajt e fundit kur kryefjala e cdo lajmi apo edhe bisedash informale është frika nga infektimi prej Covid-19-ës. Tashmë tre qytetarë i kanë dhënë fund jetës në të njëjtën mënyrë duke u hedhur nga lartësia e godines se institucionit ku merrnin sherbim shendetesor. Një tjetër po atë ditë që kishte dalë nga spitali ku ishte kuruar për kovidin, kreu të njëjtin akt.
Opinioni kur i mëson ngre menjëherë pyetjet: “Po pse? Cfarë ka parë aty brenda që nuk e ka mbajtur dot? Si po e trajtonin? A po kujdeseshin apo e kishin lënë në heshtje e në vetmi e në izolim të plotë? Pas këtyre pyetjeve qëndrojnë përgjigje që zakonisht o merr vetëm në një formë: “Shkak mendohet të ketë qenë depresioni”. Ose “ i ndjeri nuk shfaqte asnjë shenjë” duke lënë të kuptohet se ishte e papritur dhe askush nga shërbimet shëndetësore nuk kishte pasur mundësinë të pikaste ndonjë simptomë depresioni.
Po depresioni përse lindi? Që kur, Si nisi? Sa ka qenë njohur nga të afërmit e nga mjeku, a është shprehur se vuante, si është trajtuar?
Markyze në 1964 në veprën me titull “Njeriu në një dimension” fliste për vetminë e njeriut modern. Duke u përqëndruar tek shoqëritë e industrializuara ai ndalej tek mendimi negativ dhe tek forca e mendimit pozitiv.
Filozofët ekzistencialistë i kanë kushtuar shumë nga kontributi i tyre vetmisë ndërsa tek ne për filozofët nuk ka nevojë njeri.
Vetmia është një nga ato gjendje psikike që përfshin një gamë e gjerë, që nga ato kalimtaret, tek ato që zgjasin një kohë të shkurtër, që varion tek ndjenja kronike e izolimit psikik, që lidhet me mungesën e komunikimit, të mosbesimit tek te tjerët, duke arritur deri tek forma më e ashpër e saj dhe e skajshme që mund të çojë në vetëvrasje. Në cdo shoqëri ka disa grupe që ndodhen në situata sociale të rriskut, dhe këtu fjalën e kemi për adoleshentët, të rinjtë, të divorcuarit, pakicat apo grupet e margjinalizuara, njerëzit me aftësi të kufizuar, të varfërit etj që janë edhe kategoritë më të ekspozuara ndaj vetmisë.
Efektet e vetmisë janë të ndryshme nga njëri tek tjetri dhe dallojnë në varësi të moshës, gjinisë, gjendjes konkrete dhe terapisë që ndjek për patologjinë etj.
Ndërkohë vetmia ndryshon edhe lidhur nga burimet e saj e cila i bën të ndryshme situatat.
Konkretisht duhet të njohim se ka vetmi prej izolimit (që vjen nga aksidentet psh), vetmi prej izolimit të dëshiruar, që lidhet me dëshirën që ka vetë individi për një lloj pavarësimi, për të rigjetur veten,si rezultat i mbylljes në ndonjë institucion si spital, burg, jetimore etj., vetmia vjen si pasojë e tëhuajësimit nga të afërmit, miqtë, kolegët të cilët edhe pse të pranishëm, prej tyre ndjehesh i huaj. Në kushtet e pandemise, lodhja psikike, mosbesimi tek institucionet e kujdesit shëndetësor, frika prej të pakthyeshmes, historitë e mëparshme për jetë të humbura dhe izolimi prej cdo kontakti që jep besim, mbështetje apo komunikim të ngrohtë, e cojnë individin drejt humbjes së ekuilibrit mendor. Në kushte të tilla ai rrit prirjen për akte të tilla.
*Shkruar enkas për BoldNews.al
