Ndërsa koronavirusi përhapet në të gjithë botën, ekzistojnë shqetësime se do të ndryshojë duke u bërë edhe më i transmetueshëm dhe më i rrezikshëm, por çfarë dimë për mënyrën e evolucionin të virusit?
A po ndryshon virusi?
Të gjitha viruset pësojnë mutacion dhe koronavirusi Sars-Cov-2 që shkakton Covid-19, nuk bën përjashtim. Mutacionet lindin kur virusi replikon brenda qelizave dhe gabimet bëhen në kopjimin e kodit të tij gjenetik. Për dallim nga njerëzit, gjenet e të cilëve janë të shkruara në ADN me dy nivele, gjenet e koronavirusit barten nëpërmjet një fijeje të ARN-së.
Sa shpesh ndodh mutacioni i koronavirusit?
Koronavirusi është në të vërtetë është mjaft i qëndrueshëm. Shkencëtarët kanë analizuar rreth 13,000 mostra në Britani që nga mesi i marsit dhe zbuluan se mutacionet e reja shfaqen afërsisht dy herë në muaj. Shkalla e mutacioneve është e rëndësishme sepse sa më shpejt një virus pëson mutacion, aq më shpejt ndryshon sjellja. Nëse virusi i cili pëson ndryshme të shpeshta, mundësia për të prodhuar një vaksinë bëhet edhe më e pamundur. Në momentin që një vaksinë fillon të krijohet, virusi që sulmon sistemin imunitar mund të ndryshojë. Gripi sezonal ndryshon aq shpejt sa ne kemi nevojë për një vaksinë të ndryshme çdo vit.
Si ndryshon koronavirusi në të gjithë botën?
Kodi gjenetiki koronavirusit në mbarë globin tregon se ai ndahet në grupe ndërsa përhapet. Nuk ka asgjë të pazakontë për këtë. Studiuesit në Gjermani identifikuan tre grupe gjenetike kryesore të virusit në prill, të cilin u quajtën A, B dhe C. Grupet A dhe C gjenden më së shumti në Europë dhe Amerikë, ndërsa grupi B është më i zakonshmi në Azinë Lindore.
Pse kanë rëndësi mutacionet?
Mutacionet ndodhin rastësisht gjatë gjithë kohës. Shumica kanë pak efekt ndërsa disa të tjera pengojnë virusin. Me kalimin e kohës një mutacion i vetëm mund të shumfishohet dhe ta bëjë koronavirusin më të rrezikshëm dhe më të lehtë në përhapje.
Çfarë mutacionesh të tjera mund të pësojë virusi?
Një numër mutacionesh kanë tërhequr vëmendjen e shkencëtarëve. Studiuesit në Shkollën e Higjienës dhe Mjekësisë Tropikale në Londër, studiuan më shumë se 5000 gjenomë koronavirusi nga e gjithë bota dhe zbuluan disa mutacione që mund të jenë dëshmi e virusit që përshtatet te njerëzit. Dy mutacione janë në proteinën “Spike” që virusi përdor për të pushtuar qelizat.
Mutacionet në proteinën “Spike” janë të rralla për momentin, por Martin Hibberd, një profesor i sëmundjeve infektive tha se shfaqja e tyre nxori në pah nevojën për mbikëqyrje globale të virusit. Kjo do të zbulojë nëse mutacionet e reja e ndihmojnë atë për t’u përhapur dhe nëse vaksinat mund të kenë nevojë të ridizajnohen.
Në një studim tjetër paraprak, shkencëtarët e Universitetit Sheffield dhe Laboratori Kombëtar Los Alamos në Neë Mexico gjetën mutacione të ngjashme në proteinën “Spike” për të cilën autorët pretendojnë se mund të ndihmojnë që infeksioni të përhapet. Ndërsa kjo është e mundur, shkencëtarët e tjerë besojnë se është shumë herët të dimë nëse ndonjë nga mutacionet po ndihmon virusin të lulëzojë.
Prof Nick Loman në Universitetin e Birmingham tha se të gjitha koronaviruset janë shumë të ngjashëm dhe se viruset me mutacione të veçanta mund të përhapen në zona të ndryshme për një varg arsyesh.
“Nga këndvështrimi i njerëzve që janë të shqetësuar në mënyrë të kuptueshme për këtë pandemi, unë jam i sigurt se nuk do të ketë rëndësi se çfarë mutacionesh pëson virusi. Ai nuk është një virus i mirë në asnjë mënyrë. Ne po vëzhgojmë nëse ndonjë nga mutacionet ndryshon sjelljen dhe nuk kemi asnjë provë deri tani për këtë”, u shpreh ai.
Çfarë tjetër mund të na thotë mutacionet?
Ndërsa shkencëtarët mësojnë më shumë rreth përbërjes gjenetike të koronaviruseve, ata do të jenë në gjendje të përdorin informacionin për të gjurmuar infeksionin e një individi dhe në fund shkohet në origjinën e tij. Kjo mund të jetë e dobishme për gjurmimin e shpërthimeve dhe zbulimin e infeksioneve të sapoardhura. Monitorimi intensiv gjithashtu do të tregojë se si virusi pëson mutacion dhe fiton rezistencë ndaj ilaçeve dhe vaksinave që përdoren në të ardhmen.
“Derisa ato të bëhen të disponueshme, ne do të presim të shohim çfarë do të ndodhë me mutacionet”, është shprehur Loman.
