Nga Michel Guerrin
Lexo! “Kjo fjalë, e cila është gjithashtu një ode për zen, u përcoll në fjalimin e luftës së 16 Marsit, nga Emmanuel Macron. Këshillë jashtëzakonisht e rrallë për një fjalim Presidencial. Por kur ndalimet duken shumë të ashpra si për beqarët ashtu edhe për ata çifte ose familje që shpesh e shihnin njëri-tjetrin vetëm në darkë, i është dashur të propozojë një çelës për të vazhduar jetën.
Presidenti mund të thoshte “Shiko TV”, por kja nuk është mjaftueshëm kulturore. Një lojë video? Nuk është stili i tij. Një opera e ritransmetuar në tablet? Shumë elitiste. Libri është forma kulturore më fleksibël, më e lehta, ai të shoqëron në mbyllje, gjatë ngrënies vetëm dhe të hap udhëtime imagjinare. Si asgjë tjetër virtuale.
Kjo fjalë është një mënyrë për të na kujtuar se kultura duhet të vazhdojë edhe kur jemi “të ngrirë”. Se libri të shpëton nga laku informativ dhe statistikat alarmante, të largon nga mërzia, të mban larg frikës. Libri e shpëtoi Jean Paul Kauffmann, i cili lexoi Luftën dhe Paqen e Tolstoit, kur ai ishte peng në Liban, midis 1985 dhe 1988. Ai shpëtoi shkrimtarin kinez Dai Sijie, i cili lexoi Balzakun kur u internua në një kamp, midis 1971 dhe 1974. Ai shpëtoi Solzhenicinin nga gulagu dhe Gramshin nga burgjet e Musolinit.
Të evokosh leximin është gjithashtu një mënyrë për të ngushëlluar një kulturë në rrënim. Për më tepër, nëse Emmanuel Macron është i qëndrueshëm, ai duhet ta vendosë librin në produkte thelbësore dhe t’i mbajë të hapura libraritë dhe tregtimin e platformat e dixhitalizuara si Amazon.
Ky debat mbi shpërndarjen e librit në një botë të bllokuar pasqyron ambivalencën me dixhitalen, të çmuar dhe problematike. E çmuar sepse është Interneti që e mundëson vazhdimin e kulturës. Mundëson të shohim mijëra gjeste të vogla individuale dhe forma të reja kolektive që po lulëzojnë. Filloi nga Italia, veçanërisht Napoli, një qytet që pëlqen të këndojë aq shumë, ku një video shfaq banorët në ballkon duke kënduar himnin italian.
Në Barcelonë një saksofonist dhe një pianist dhanë koncert në dy ballkone të veçanta. Gloria Gaynor këndon I Do Survive ndërsa lan duart në një video. Reperi Cardi B në Neë York ndau frikën nga virusi me 60 milion ndjekësit në Instagram, përpara se të frymëzojë muzikantët me “remixes koronavirus” që shënuan rekorde në mediat sociale. Këngëtarë dhe muzikantë kanë rikrijuar iluzionin e kontaktit me publikun: performojnë në një dhomë të zbrazët, por para një publiku përbindësh në Web.
Këngëtarja Joyce DiDonato e bëri atë në Facebook Live nga dhoma e saj e ndenjes – por u ndoq nga 250,000 spektatorë. Neil Young, i cili duhej të hiqte dorë nga një turne, do të bëjë të njëjtën gjë – “nga vatra ime dhe gruaja ime e dashur do të më filmojë”. Por me gjithë përfitimet kjo rrugë dixhitale çon në një humbje të atmosferës së ngrahtë të sallave të operës, koncerteve apo muzeve, që megjithatë po dyfishojnë përpjekjet për të ofruar veprat e tyre në internet falas. A do ti ndjekë publiku i mbyllur?
Por ky tërbim dixhital, i përshtatshëm për të bashkuar, megjithatë fsheh një ndarje të madhe. Ai dobëson artet e emocionit të përbashkët dhe promovon vetminë dixhitale. Pra, teatri, jo shumë i pajtueshëm me Internetin, do të jetë humbësi i madh i këtyre muajve të dhimbshëm.
Përballja me origjinalin Digital gjithashtu po e shton audiencën. Ata që frekuentojnë teatrot, kinematë, sallat e koncerteve ose lexojnë libra do të gjejnë në internet shtesat e dëshirave të tyre. Ata do të shohin një film në Netflix, do mbidozohen me seri TV, dëgjojnë muzikë në Spotify, gjejnë perla në YouTube. Ata do të gjejnë diçka për të lexuar, siç bënë italianët me romanet epidemike të Albert Camus dhe José Saramagos. Pas javësh mungese, ky publik tradicional do të rikthehet në zakonet e tij.
Sepse takimi me origjinalin është jetik, të shikosh një operë në televizion është zgjidhje vetëm për një kohë, është shumë më e pasur dhe më e lëvizshme të admirosh një pikturë në mur sesa imazhin e saj të heshtur në ekran. Por sipas shumë studimeve, më të rinjtë, masivisht duan të zhyten në kulturën dixhitale, me hapësirë të gjerë për lojëra video, rrjete sociale ose YouTube.
Ka perla në këtë kulturë, risi dhe forma emocionuese. Ndryshe nga prindërit e tyre, të cilët kombinojnë realen me virtualen, më të rinjtë janë ekskluzivë. Përveç muzikës popullore, ata po largohen nga oferta kulturore klasike si romani, teatëri, ekspozita, kinematë, koncertet klasike – për të jetuar përvoja të tjera kolektive dhe dixhitale. Për këta të rinj, shpesh, “burgosja” është një terren i njohur. Të dish se si t’i nxjerrim ata nga kjo hapësirë virtuale është një histori tjetër. Le Monde
