Nga Edmond Tupja
Fare pak vite pas shembjes së regjimit diktatorial të Enver Hoxhës, më kishte zënë syri, së pari në Tiranë e mjaft më vonë në disa qytete të tjera, të rinj e të reja që shëtisnin me këpucë të kuqe, çka është krejt e vërtetë edhe aktualisht. Asokohe, nuk u çudita aspak kur vura re se disa të moshuar i shihnin si me habi e, ndonjëherë, me një nënqeshje në cep të buzëve; nuk u çudita sepse të njëjtën nënqeshje, por të shoqëruar me vetulla të ngrysura e me një vështrim qortues, e pata vërejtur edhe para gjysmëshekulli, disa ditë pasi kisha ardhur me pushime në Tiranë nga Franca, ku kryeja studimet e larta dhe kisha mbathur, tek shëtisja me dikë, këpucë të zeza, por çorape të kuqe. Gjithsesi, për fat të mirë, tani kohët kanë ndryshuar, por të rinjtë e të rejat – të paktën ata dhe ato që kam pyetur – të cilët vazhdojnë të dalin me këpucë të kuqe, në përgjithësi nuk e njohin kuptimin e shprehjes së lashtë (por jo të leshtë) “dal me këpucë të kuqe”. Rrjedhimisht, më duhet t’ua shpjegoj atyre që dalin me këpucë të kuqe rrugëve dhe shesheve, të cilët, për kontrast patriotik, ndoshta të pavetëdijshëm, i kombinojnë ato me bluza apo pantallona të zeza. Kështu, pra, sipas “Fjalorit frazeologjik të gjuhës shqipe” të profesor Jani Thomait (botimet EDFA, Tiranë, 2010), shprehja “dal me këpucë të kuqe” do të thotë “dal me humbje të mëdha, harxhoj më shumë sesa e vlente puna, nuk më mbetet asgjë, nuk fitoj a përfitoj gjë” dhe shembulli që autori sjell është “Punonin tërë dimrin e, kur vinte fundi, dilnin me këpucë të kuqe”.
Nga ana tjetër, më duhet të theksoj, si për të rinjtë e të rejat që dalin (d.m.th. shëtisin) me këpucë të kuqe, ashtu edhe për ata që dalin me këpucë të kuqe (d.m.th. që, ndonëse robtohen e rropaten duke punuar, dalin me humbje, nuk fitojnë a përfitojnë gjë), se ngjyra e kuqe nuk mund të jetë veçse ngjyra e gjakut, por me një ndryshim: për të parët, ngjyra e dashurisë me referencë të nënkuptuar te gjaku virgjëror, kurse për të dytët ngjyra e stërmundimit, e djersës së ballit dhe e rraskapitjes shpirtërore për familjet, për të tashmen e të ardhmen e fëmijëve të tyre.
Sidoqoftë, ndërkohë që të rinjtë e të rejat vazhdojnë të dalin (pra, të shëtisin) me këpucë të kuqe, shpesh paratë për t’i blerë ato këpucë ua sigurojnë prindërit, ndonëse këta edhe vetë dalin me këpucë të kuqe (pra, stërmundohen duke punuar për shumë pak para). Sa mirë do të ishte sikur të dyja palët të këmbenin rolet qoftë edhe për një javë të vetme, pra sikur të rinjtë e të rejat këpucëkuqe të punonin ditë e natë për të fituar fare pak, ndërkohë që prindërit e tyre të dilnin, pra, të shëtisnin, me këpucë të kuqe për shtatë palë qejfe! Ndoshta, ky “eksperiment” do t’i bënte të rinjtë e të rejat të kuptonin më mirë se jeta nuk është fushë me lule të kuqe si të bëra enkas për t’u shkelur nga këpucët e tyre pikërisht të kuqe!
Së fundi, duke mbajtur parasysh situatën e vështirë politike, ekonomike, socialkulturore e politike ku ndodhet Shqipëria jonë anemike, po marr guximin t’u propozoj gjuhëtarëve, më saktë leksikografëve, por kryesisht, sidomos e në veçanti qeveritarëve tanë të mavijosur nga dashuria e tyre e pakufishme për liderin e tyre përjetësisht të pazëvendësueshëm, që shprehja “dal me këpucë të kuqe” të ndryshohet pak, oh, thjesht falë një zëvendësimi mbiemrash, për t’u shndërruar në “dal me këpucë mavi”. “Përse pikërisht kështu?”, mund të pyesë ndonjë lexuese apo ndonjë lexues, me ose pa djallëzi, pak rëndësi ka. Oh, përgjigjja ime do të ishte krejt e thjeshtë dhe e sinqertë: Së pari, sepse ende nuk e kemi parë Kryeministrin tonë të mbathë këpucë atlete mavi, shembull ky që mund e duhet të ndiqet detyrimisht nga zëvendësi i tij i zëvendësueshëm, nga ministrat e tij po aq të zëvendësueshëm, nga gjithë ofiqarët e Partisë së tij (ofiqarë me “q” dhe absolutisht jo me ndonjë tjetër shkronjë në vend të saj); së dyti, sepse në kohën e diktaturës së Enver Hoxhës, flamuri shqiptar pikonte gjak nga krimet e regjimit të tij, ndërsa sot, në epokën mavi në të zezë të Edi Ramës, ai pikon në gjysmështizë të zitë e ullirit për shumicën dërrmuese të shqiptarëve, ngaqë atyre po u nxihet jeta në mënyrë aq të përkryer, saqë po braktisin atdheun e tyre të mjerë për një jetë më ndryshe në dhe të huaj.
