Për gazetën “Shëndet+”, doktori i Shkencave Mjekësore dhe specialisti i vetëm i bimëve në Shqipëri, Sami Galanxhi
Preshi kultivohet kryesisht në Azinë e Vogël, ku ka dhe origjinën e vet, si dhe në Shtetet e Pellgut të Mesdheut. Preshi i freskët përmban shumë lëndë ushqimore me vlera të larta biologjike, fiziologjike, dietetike e mjekësore për organizmin e njeriut.
Preshi i freskët përmban: proteina, lëndë të thatë, proteina, yndyrna, karbohidrate, celulozë, kripëra mineral dhe 1 kg pesh i freskët përmban 490 kalori. Lëndët kryesore minerale të preshit janë: Kaliumi, natriumi, kalciumi, magnezi, hekuri, fosfori, siliciumi, klori, squfuri që i jep aromën dhe shijen karakteristike specifike të gatesave të preshit.
te mirat preshiPreshi përmban më shumë sheqerna (karbohidrate) sesa qepa. Preshi, ashtu si dhe qepa përmban po ato lëndë që janë të nevojshme dhe të domosdoshme për ndërtimin dhe funksionimin normal të trupit të njeriut, prandaj si qepa dhe preshi futen në grupin kryesor të perimeve e zarzaveteve që njeriun duhet të konsumojë për çdo ditë dhe për të gjithë jetën e tij.
Preshi përmban më shumë vitamina C sesa qepa: Në 100 gramë qepë të njoma ose të freskët ka deri -30 mg, vitamina C (sa domatja, ndërsa në 100 gr masë preshi të njomë ndodhen 15-90 mgr vitamina C dhe vetëm me 100 gr presh në ditë gati plotësohet nevoja ditare e njeriut për vitamina C që është -100 mgr. Preshi përmban më shumë sesa qepa edhe vitamina B12, si dhe disa vajra yndyrorë.
Përgatitja dhe përdorimi:
Preshi dhe gatesat e tij janë ushqimet bazë të njeriut me vlera të gjithanshme: ushqimore, dietetike dhe mjekësore. Këto produkte ushqimore shfrytëzohen nga njerëzimi edhe si lëndë medikamentoze për profilaksinë, dietetikën dhe mjekimin e shumë sëmundjeve të sistemit nervor qendror.
Në aterosklerë (arteriosklerozë) dhe në gjithë moshën e tretë të thyer, në debulesë, dobësi dhe në lodhjen fizike e psikike, në intelektualët dhe zyrtarët me jetë sedentare, ndenjur, ulur.
Në sëmundjet e sistemit kardio-vaskular, hepato-biliar dhe uro-genital që shoqërohen edhe me edema dhe mbajtjen e ujit dhe lëngjëve të tepërta në hapësirat e organizmit, në fytyrë, në gjymtyrë, në ascit, në edeme, sepse preshi, ashtu si dhe qepa, ka veti diuretik të theksuar dhe lehtëson e përmirëson gjendjen e këtyre njerëzve.
Preshi 1Preshi që përmban shumë karbohidrate ose sheqern,a, por edhe kripëra siliciumi, rekomandohet si ushqime dietetik-mjekësor edhe në sëmundjet e aparatit respirator që shoqërohen me kollë, gëlbazë dhe vështirësi respiracioni, sepse gatesat e preshit si ushqime dhe medikamente tregojnë veprim emolient, ekspektoratn, ku zbusin kollën, nxisin eliminimin e gëlbazës dhe lehtësosjnë dukshëm gjendjen e të sëmurëve.
Për këto raste gatesat, gjellët dhe lëngjet e preshit rekomandohet të konsumohen në gjendje të ngrohtë, përzier me pak gjalpë, mjaltë, vaj vegjetal për shtim efikasiteti.
Gatesat e preshit që përmbajnë më shumë celulozë se qepa, shfrytëzohen më shumë si lëndë ushqimore, dietetike e mjekësor eedhe në sëmundjet e traktit tretës që shoqërohen me anoreksi, gazra, kapsllëk, si dhe me hiperfermentim në zorrë, por edhe me vështirësi në tretjen dhe thithjen e ushqimeve të ndryshme, sepse celuloza nxit, shton e përshpejton peristaltikën e traktit tretës, duke filluar që nga stomaku, në duoden, në zorrët e holla dhe në zorrët e trasha, duke lehtësuar gjendjen e këtyre të smëurëve. Këtu rekomandohet ushqimi ditetetik, mjekësor, i pasur me gatesa të ndryshme të preshit.
Preshi që përmban edhe mjaft kripëra minerale dhe mikroelemente, rekomandohet si ushqim dietetik mjekësor në shumë sëmundje të aparatit hepatobiliar, uro-genital, por edhe në shumë sëmundje të metabilizmint dhe në sëmundjet reumatike, me artritizëm, gute, reumatizëm etj, ku ndihmon për normalizimin e proceseve metabolike indore.
Lëngu i preshit të freskët përdoret gjerësisht në mjekësinë popullore të Bullgarisë, Rusisë, Kinës etj për larje, shpëlarje, lavazhe, kompresa në shumë sëmundje të hundëve, veshëve, grykëve, si dhe në dermatolgji, por edhe për fëmijët e dobët, distrofë e rakitikë.
Farat e shtypura dhe të ziera të karabushit të preshëve, të ziera me ujë, por edhe me verë të bardhërekomandohen si lëndë efikase kundër rërës dhe gurëve në aparatin urinar e fshikëzën urinare, madje edhe kur ato shoqërohen me dhembje të forta, me kolika renale-urinare.
Ky çaj infuz i karabushëve të bimës përdoret edhe si antidot kundër helmimeve nga kërpudhat toksike.
Preshi shfrytëzohet gjerësisht si ushqim dietetik-mjekësor edhe në kulinarinë italiane dhe mesdhetare.
Disa gatime shqiptare me presh:
Qofte me presh e mill misri
Presh jahni
Tavë me presh
Presh të mbushur
Supë me presh dhe patate
Presh turshi
Gatime italiane me presh:
Presh me speca
Presh furre
Presh me domate
Presh me djegësirë
Kore me presh
Fasule me presh
Mel me presh
Pica me presh
Oriz me presh
Presh turli
Torta me presh
