“Rreth 1.2 milionë shqiptarë janë emigrantë, ose sa 40% e atyre që jetojnë në vend, ndërsa fluksi i remitancave vlerësohet në rreth 1.15 miliardë dollarë në vit, ose sa 12% e Prodhimit të Brendshëm Bruto”, vlerëson Banka e Shqipërisë
Për tre vjet, 70% e shqiptarëve duhet që të kenë patjetër llogari bankare dhe pagesat të mos i bëjnë më pará në dorë, por përmes tyre. Ky është objektivi ku synon të arrijë Banka e Shqipërisë, përmes një strategjie të posaçme të zhdukjes së informalitetit në pagesa. “Të arrihet mbi 130% e pagesave pa pará në dorë dhe pasja e një llogarie në nivelin 70% nga personat në moshë madhore, deri në vitin 2022”, ka thënë rreth saj, zv/guvernatorja e dytë Natasha Ahmetaj.
Kjo pasi për bankën qendrore të vendit mbetet një shqetësim mjaft i madh prania e lartë e cash-it në ekonominë vendase, teksa mbi 60% e të rriturve nuk kanë ende një llogari bankare dhe 65% nuk kanë një kartë. Kur në fakt, sipas saj, baza e aspektit teknoligjik ekziston, sepse në Shqipëri rezulton të ketë 112% pajtimtarë të telefonisë celulare dhe 66% e popullatës me akses në internet. Por ajo që mundon mesa duket, është pikërisht ekzistenca e asaj që quhet “ekonomi informale”, pra e asaj që qarkullon rreth nesh në një mijë forma, pa u vërtetuar dot nga kanalet zyrtare, sesi operon ajo.
Po sipas BSH-së, sot cash-i përdoret për 90% të pagesave të vogla, gjë që vlerësohet të vendosë një kosto për ekonominë deri në nivelin prej 1.5% të Prodhimit të Brendshëm Bruto. Ku këtu, një pjesë të rëndësishme zë edhe problematika e dërgesave ende “dorazi” e remitancave të emigrantëve shqiptarë që punojnë jashtë vendit. “Sot në Shqipëri, 4% e dërgesave hyjnë përmes kanaleve bankare, 57% përmes jobankave dhe 39% në cash.
Kjo mënyrë hyrjeje, që përkthehet në disbursim të 96% të tyre në cash, dobëson efektin multiplikator të ndërmjetësimit financiar”, sqaron banka qendrore rreth kësaj dukurie. Për të vlerësuar se zgjidhja e saj mund të realizohet vetëm duke i edukuar emigrantët se duhet t’i sjellin paratë e tyre në vendin e origjinës përmes bankave. Dhe jo më përmes kanaleve formale që kanë zgjedhur deri tani, pasi ato vlerësohet që të kenë një kosto rreth 8%-18% të transfertës. Shifër kjo, dukshëm më e lartë se rajoni, por edhe larg objektivit global prej 3% që synohet deri në vitin 2030
Vetëm 1/3-ta e popullatës shqiptare zotëron sot një kartë
“Sot, 1/3 e popullsisë zotëron një kartë debiti dhe vetëm 8% një kartë krediti. Megjithatë, infrastruktura e përdorimit të tyre mbetet e përqendruar në zonat urbane dhe në pjesën më të madhe ato përdoren për shërbime bazike”. Kështu pohon Banka e Shqipërisë, mbi situatën aktuale në vend të përdorimit të llogarive bankare. Ndërsa për stimulimin e përdorimit të tyre, vetëm para pak ditësh, ministria e Financave publikoi për konsultim publik një projektligj, i cili parashikon detyrimin për të pasur një llogari bankare ndaj të gjithë bizneseve të futur në regjimin e Tatimit mbi Vlerën e Shtuar, por edhe ndaj të gjitha organizatave jofitim-prurëse, OJF
Bankat janë të komplikuara?! Justifikimi se pse 57% zgjedhin veprimet me “jo-bankat”
Ka një perceptim për procedurat bankare si të komplikuara, për shkak të kulturës së ulët financiare. Kjo shpjegon se pse 57% e individëve zgjedh institucionet jobanka për të kryer veprime. Edhe pse një gjë e tillë ka kosto akoma më të larta, por gjithsesi vlerësohen si më të thjeshta në aksesim. Një situatë e tillë paraqitet nga vetë ekspertët e Bankës së Shqipërisë, sipas të cilëve, kjo është edhe një nga arsyet kryesore se përse emigrantët zgjedhin kanalet joformale për të dërguar pará. “Nga vrojtimet rezultojnë të jenë tre arsyet:
Vështirësi në akses në sektorin bankar për emigrantët në vendet e origjinës. Kostot, të cilat në kanalet formale vlerësohen të jenë rreth 8-18%, dukshëm më të larta se rajoni, dhe larg objektivit global prej 3% që synohet deri në vitin 2030. Dhe perceptimi për procedurat bankare si të komplikuara, për shkak të kulturës së ulët financiare. Kjo shpjegon sipas tyre, se pse 57% e individëve zgjedh institucionet jobanka, që kanë kosto akoma më të larta, por janë më të thjeshta në aksesim.
Trendi pozitiv, teknologjia po e favorizon dërgimin e remitancave me kanale formale
Risitë që po ofron teknologjia si e tillë, por edhe ajo bankare në veçanti janë një trend pozitiv që po ndikon në shtimin e dërgesave të remitancave përmes kanaleve formale. Kjo është një tjetër dukuri që konstatohet nga Banka e Shqipërisë. Edhe pse sipas saj, ka ende për të bërë në këtë fushë, është fakt se “tregu bankar ka investuar seriozisht në këtë fushë, duke ofruar shërbime home banking, që lejojnë aksesim në distancë të fondeve dhe instrumente elektronike të pagesave”. Madje, sipas bankës qendrore, dy banka ofrojnë edhe shërbime të tregtisë elektronike, gjë që mund të ndikojë në kanalizimin pjesor të remitancave në formë mallrash. Duke u sugjeruar gjithsesi bankave që ato të ofrojnë më shumë produkte ndaj emigrantëve, në mënyrë që t’i joshin ata për të dërguar përmes tyre paratë në vend.
