Nga Klodian Tomorri
Ulja e tatimit mbi dividentin ka hapur një debat të gjerë në publik, fatkeqësisht i keqorientuar, me argumenta të pasakta, e madje edhe spekullativ. Argumenti se ligji përbën një amnisti për shkak të fuqisë prapavepruese është një nonsens, jo vetëm teknik, por edhe ligjor. Arsyeja është e thjeshtë. Ligji nuk ka fuqi prapavepruese dhe nuk mund të ketë dot teknikisht edhe nëse qeveria do të dëshironte dhe do të kishte bërë pazar me oligarkët, ashtu sic pretendohet rëndom në diskursin publik.
Për ta sqaruar sa më mirë këtë, në fillim ja vlen të saktësohet se çfarë është dividenti. Në kuptimin e thjeshtë, dividenti është e ardhura që një ortak merr nga fitimi i biznesit të tij. Por a është çdo fitim i biznesit automatikisht divident për ortakët? Përgjigja është jo.
Ligji ekzistues për Tatimin mbi të Ardhurat, në nenin 33/1 saktëson se çdo biznes në Republikën e Shqipërisë pas pagimit të tatimit mbi fitimin, duhet të deklarojë se ku do e destinojë këtë fitim, duke përcaktuar shumën e rezervave ligjore, pjesën që do të përdoret për investime ose për shtesë kapitali dhe pjesën që do të shpërndahet në formë dividendi.
Pra ligji i lë katër hapsira një biznesi për ta destinuar fitimin. Së pari për investime, së dyti për të rritur rezervën ligjore, së treti si shtesë kapitali dhe së katërti për divident.
Nga katër zërat e mësipërm, vetëm njëri taksohet, pra dividenti. Ndërsa tre zërat e tjera janë të pataksueshëm dhe ligji e lejon një biznes që të mbajë pafundësisht rezervë ligjore ose të rrisë pafundësisht kapitalin.
Por kur lind detyrimi tatimor për dividentin? Sipas ligjit, menjehërë sapo kompania deklaron divident. Pra nëse asambleja e ortakëve të një biznesi vendos që nga fitimi 100 lekë do të paguajë 60 lekë dividentë dhe 40 lekë të tjera do t’i destinojë për shtim kapitali ose rezervë, atëhërë automatikisht mbi 60 lekëshin e deklaruar si dividend lind detyrimi tatimor, i cili sipas ligjit duhet të paguhet brenda datës 20 gusht.
Pra nuk ka dividentë të pataksuar nga vitet e kaluara, që do përfitojnë tani nga ulja e ligjit. Nuk mund të ketë dot teknikisht sepse në castin që dividenti është deklaruar atëherë atij i është mbajtur automatikisht tatimi. Rrjedhimisht ligji nuk ka se si të ketë fuqi prapavepruese.
Por pse ka lindur ky keqkuptim në debatin publik? Arsyeja janë dy zërat e tjerë, ku mund të destinohet fitimi i një biznesi, specifikisht rezerva ligjore dhe shtimi i kapitalit. Të dy këto zëra në mënyrë spekullative po konsiderohen si dividentë, kur në fakt nuk janë. Ato bëhen dividentë, vetëm kur kompania i deklaron si të tilla.
Kjo është ajo që kanë bërë bizneset shqiptare. Për t’i shpëtuar taksimit, fitimet e tyre të viteve të kaluara nuk i kanë deklaruar si dividentë, por i kanë lënë si rezerva ligjore ose i kanë çuar në shtesë kapitali. Dhe kjo është tërësisht ligjore.
Çfarë ndodh tani? Meqënese taksa do të ulet, bizneset mund të vendosin që këto fitime, të cilat i kanë lënë si rezervë ligjore apo shtesë kapitali, duke filluar nga 1 Janari t’i konvertojnë në dividentë dhe të paguajnë 8 për qind taksë. A është kjo fuqi prapavepruese e ligjit? Jo. Sepse këto para nuk kanë qenë dividentë, kur taksa ishte 15 për qind, por kanë qenë rezervë ose kapital. Dhe rezerva dhe kapitali janë të pataksueshëm. E gjitha kjo është tërësisht ligjore. Nuk mund t’i thuash dot një biznesi, që këto para të cilat i ke deklaruar si shtim kapitali ose rezervë ligjore gjate viteve te kaluara, nuk mund t’i konvertosh dot në dividentë në datën 1 janar 2019.
Cfarë thotë ligji i ri i tatimit mbi të ardhurat, që po atakohet publikisht? “Norma e tatimit mbi dividendin në shkallën 8 % do të aplikohet edhe për fitimet e pashpërndara të realizuara në vitet 2018 e më parë, përfshirë rezervat dhe fitimet e kapitalizuara.”
Pra ligji i ri thotë që 8 për qindëshi do të zbatohet për rezervat dhe shtimin e kapitalit të viteve të kaluara. Nuk thotë qëë do aplikohet për dividentë dhe nuk ka se si të thojë sepse nuk mund të ketë dividentë të pataksuar nga vitet e mëparshme.
Ky është shpjegimi ligjor, i gjithë kakofonisë që po ndodh me ligjin, i cili ul Tatimin mbi dividentin. Një kakofoni, e nisur fillimisht nga një intepretim i pasaktë i zyrës së Presidentit, dhe e ushqyer edhe më shumë nga spekulime në media, të cilat shpesh burojnë edhe nga mungesa e njohurive mbi ligjin.
