Nderkohe qe zien ende debati per nderhyrjen ruse ne zgjedhjet e fundit presidenciale te SHBA, nje kthim pas ne histori, tregon fakte e te dhena se cfare ka ndodhur ne Rusine e vitit 1996. Ne kohen kur vendi do te zgjidhte pasuesin e Boris Jelcinit dhe si erdhi ne pushtet presidenti Putin.
Nga Stefën Kinzër/
Për një nga fuqitë më të mëdha botërore, ndërhyrja sistematike në politikën presidenciale të një vendi tjetër, është një akt i pastër agresioni. Por kjo ndodhi. Duke u ndodhur në një kryeqytet të largët, krerët politikë ia dolën të siguroheshin që kandidati i favorizuar prej tyre, të fitonte zgjedhjet kundër rivalëve që i frikësonin ata.
Ata ia dolën. Votuesit u manovruan, me zgjedhjen e një presidenti që i shërbeu interesit të fuqisë ndërhyrëse. Ky ishte një projekt i mirë-organizuar, i sponsorizuar nga qeveria, për të shkatërruar vullnetin e votuesve në një vend tjetër – një farë vandalizmi politik shumë i suksesshëm në një shkallë globale.
Ishte viti 1996. Rusia po zgjidhte një president për të pasuar Boris Jelcinin, presidenca katastrofike e të cilit, e kakarterizuar nga kolapsi social post-sovjetik, dhe një luftë e egër në Çeçeni, kishte sjellë një rënie dramatike të popullaritetit të tij.
Presidenti amerikan Bill Klinton, vendosi se interesat amerikane do të shërbeheshin më së miri, duke gjetur një mënyrë për të ri-zgjedhur Jelcinin, pavarësisht nga papëlqyeshmëria e tij e madhe. Jelcin ishte i sëmurë, një i alkoolizuar kronik, dhe shihej në Uashington si tepër i lehtë për t’u kontrolluar. Klinton krijoi lidhje të ngushta me të.
Ai ishte “Kandidati ynë Mançurian”.“Unë e di që populli rus duhet të zgjedhë një president, dhe ne duhet ta vazhdojmë atë ndihmojmë në çdo aspekt”- tha ai. Më vonë, Klinton ishte edhe më kategorik:”Dua që Jelcin të fitojë thellësisht!”. Pas kësaj, burimet publike dhe private të Shteteve të Bashkuara, u vunë në dispozicion të një kandidati presidencial rus.
Një pjesë e planit amerikan ishte publike. Klinton filloi të lavdërojë Jelcinin, si një burrë shteti të klasit botëror. Ai mbrojti taktikat brutale të presidentit rus në Çeçeni, duke e krahasuar atë me Abrahamin Linkolnin për përkushtimin e tij për të mbajtur kombin e bashkuar.
Sa i përket bombardimeve që Jelcin urdhëroi ndaj parlamentit rus në vitin 1993, dhe që shkaktuan vdekjen e 187 personave, Klinton këmbënguli se miku i tij kishte “bërë çmos” për ta shmangur atë. Ai nuk përmendi planin e tij për ta zgjeruar NATO-n deri në kufijtë e Rusisë, dhe nuk tha kurrë asnjë fjalë për shkatërrimin e ekonomisë së dikurshme shtetërore të Rusisë nga kleptokratët e lidhur me Jelcinin.
Përkundrazi, u dha atyre një dhuratë spektakolare. Katër muaj përpara zgjedhjeve, Klinton urdhëroi që Fondi Monetar Ndërkombëtar t’i japë Rusisë një ndihmë prej 10.2 miliardë dollarësh. Jelcini përdori një pjesë të parave për të paguar blerë zgjedhjet, ndërsa pjesa tjetër u zhduk shumë shpejt në llogaritë e bankave të huaja të oligarkëve rusë.
Mesazhi ishte i qartë:Jelcin dinte se si ta trondiste “pemën e parave” perëndimore. Në rast se dikush e ka harruar, Klinton shkoi në Moskë disa javë më vonë, për të festuar me partnerin e tij rus. Oligarkët u rreshtuan në anën e Jelcinit. Diplomatët amerikanë, bënë të mundur që një nga rivalët e tij të braktiste garën presidenciale, në mënyrë që Jelcin të përmirësonte shanset e tij.
Katër konsulentë politikë amerikanë u shpërngulën në Moskë, për të ndihmuar në drejtimin e fushatës së Jelcinit. Fushata u dha atyre 250.000 dollarë në muaj për këshilla, për “metoda të sofistikuara të votimit, kontaktimit të votuesve dhe organizimit të fushatës”.
Ata organizuan grupe fokusimi dhe dizenjuan mesazhe reklamash, me qëllim nxitjen e frikës nga votuesit për trazirat civile. Kur panë një raport të CNN nga Moska, që thoshte se votuesit po anonin drejt Jelcinit, pasi kishin frikë nga trazirat, një nga konsulentët bërtiti në mënyrë triumfale:”Funksionoi! E gjithë strategjia ka funksionuar. Ata janë të frikësuar për vdekje!”.
Jelcin i fitoi zgjedhjet me 54 përqind të votave. Procesi i numërimit ishte i dyshimtë, dhe Jelcini kishte abuzuar rëndë me fondet e fushatës, por grupet amerikane, disa të financuara pjesërisht nga Uashingtoni, nxituan të shpallnin panairin e zgjedhjeve. “The Neë York Times” e quajti atë “një fitore për Rusinë”. Në fakt, ishte e kundërta:një fitore nga një fuqi e huaj, që donte të vendoste kandidatin e saj në presidencën ruse.
Ndërhyrja amerikane në zgjedhjet ruse të vitit 1996, nuk ishte e fshehtë. Përkundrazi, shtypi lavdëronte aftësinë e SHBA-së për të diktuar politikën e një vendi që dikur e kishim frikë. Kur Klinton nxiti FMN-në t’i jepte Jelcinit dhe shokëve të tij 10.2 miliardë dollarë, Uashingtoni pohoi:”Tani kjo është mënyra e drejtë, për t’i shërbyer interesave perëndimore…Është përdorimi i instrumentit politik të butë, por të fuqishëm të Fondit Monetar Ndërkombëtar”.
Pasi Jelcin fitoi, “Time” e vendosi në kopertinë, duke mbajtur një flamur amerikan. Titulli ishte, “Faleminderit pët shpëtimin:Historia sekrete e ndihmës së këshilltarëve amerikanë në fitoren e Jelcinit”. Historia u bë më vonë një film me titull “Spinning Boris”.
Kjo ishte ndërhyrja e parë e drejtpërdrejtë në zgjedhjet presidenciale, në historinë e marrëdhënieve SHBA-Rusi. Ajo prodhoi rezultate të këqija. Jelcin, i hapi asetet e vendit të tij për një plaçkitje masive. Ai e shndërroi në një djerrinë kryeqytetin çeçen, Grozni. Standardet e jetesës në Rusi, ranë në mënyrë dramatike. Pastaj, në fund të vitit 1999, i rrënuar nga problemet shëndetësore, ai tronditi vendin dhe botën duke dhënë dorëheqjen.
Në aktin e tij të fundit, ai caktoi pasardhësin e tij:një oficer të panjohur të shërbimit sekret me emrin Vladimir Putin. Është një ironi e këndshme, që tregon se sa e pamend mund të jetë ndërhyrja në politikat e një vendi tjetër. Nëse Shtetet e Bashkuara, nuk do të ishin përfshinë në zgjedhjet presidenciale ruse 22 vjet më parë, sot me siguri nuk do të përballeshim me Putinin.
Burimi: “The Boston Globe”
